/ ‌مَنْ ‌رَأَى ‌مِنْكُمْ ‌مُنْكَرًا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ، وَذَلِكَ أَضْعَفُ الْإِيمَانِ»: «هریک از شما که منکری دید آن را با دستش تغییر دهد، پس اگر نتوانست با زبان...

‌مَنْ ‌رَأَى ‌مِنْكُمْ ‌مُنْكَرًا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ، وَذَلِكَ أَضْعَفُ الْإِيمَانِ»: «هریک از شما که منکری دید آن را با دستش تغییر دهد، پس اگر نتوانست با زبان...

از ابوسعید خُدری رضی الله عنه روایت است که گفت: شنیدم که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «‌مَنْ ‌رَأَى ‌مِنْكُمْ ‌مُنْكَرًا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ، وَذَلِكَ أَضْعَفُ الْإِيمَانِ»: «هریک از شما که منکری دید آن را با دستش تغییر دهد، پس اگر نتوانست با زبانش آن را تغییر دهد و اگر نتوانست با دلش آن را (بد بداند)، و آن ضعیف‌ترین (مرتبه‌ی) ایمان است».
به روایت مسلم

شرح

پیامبر صلی الله علیه وسلم به تغییر منکر بر حسب توانایی امر می‌کند؛ و منکر هر آن چیزی است که الله و پیامبرش از آن نهی کرده‌اند. بنابراین هرگاه منکری دید، واجب است تا در صورت توانایی‌ با دست آن را تغییر دهد (تغییر عملی)، و اگر توان تغییر آن با دست را نداشت، آن را با زبانش تغییر دهد، چنانکه مرتکبش را نهی کند و زیان منکر را به او یادآوری کند و به جای آن شر، او را به خیر و خوبی راهنمایی کند؛ و اگر از این مرتبه نیز ناتوان بود، با دلش آن را تغییر دهد یعنی منکر مذکور را بد بدارد و عزم جدی داشته باشد که هرگاه توانست، آن را [عملا نیز] تغییر دهد. و تغییر با دل، ضعیف‌ترین مراتب ایمان در تغییر منکر است.

Hadeeth benefits

  1. این حدیث یک اصل و قاعده در بیان مراتب تغییر منکر است.
  2. امر به رفتار تدریجی و مرحله‌ای در نهی از منکر، یعنی هر کس بر حسب توانایی خود.
  3. نهی از منکر باب بزرگی در دین است که از کسی ساقط نمی‌گردد، و هر مسلمانی بر حسب توانایی خود مکلف به آن است.
  4. امر به معروف و نهی از منکر از شعبه‌های ایمان است و ایمان کم و زیاد می‌شود.
  5. در نهی از منکر شرط است که شخص به منکر بودن آن کار عالم باشد.
  6. در تغییر منکر شرط است که از تغییر آن، منکر بزرگ‌تری ایجاد نشود.
  7. نهی از منکر آداب و شروطی دارد که باید مسلمان آنها را فراگیرد.
  8. انکارِ منکر نیازمند سیاست شرعی و علم و بصیرت است.
  9. عدم انکار قلبی نشانهٔ ضعف ایمان است.